Watchmen (2019) lấy bối cảnh xã hội tại một dòng thực tại khác trong hệ thống Đa Vũ Trụ, nơi mà chủ nghĩa anh hùng phi chính phủ (vigilantism) là vi phạm luật pháp. Dựa trên bộ truyện tranh nổi tiếng cùng tên của DC Comics, vào thời điểm 34 năm sau những sự kiện trong truyện, series theo chân cảnh sát Angela Abar (Regina King) và đồng đội đang nỗ lực truy bắt và chấm dứt tội ác nhằm vào các dân tộc da màu của Binh đoàn Thứ 7 – Seventh Kavalry.
Mặc dù mang tiếng là bộ phim chuyển thể từ truyện tranh, phần phim dài 9 tập này trên thật tế không lấy nhiều cảm hứng từ nguyên tác truyện tranh là bao. Để hiểu được những gì diễn ra trong phim, người xem chỉ cần những thông tin cơ bản sau đây. 34 năm về trước, vào thời chiến tranh lạnh giữa Mỹ và Liên Xô, một anh hùng mang tên Ozymandias đã dựng lên một thảm kịch đẫm máu lấy đi sinh mạng của hơn 3 triệu dân New York, nhằm để buộc chính phủ thế giới ngồi vào bàn đàm phán hòa bình. Từ đó, ông ta thành công cứu được nhân loại khỏi thảm họa diệt chủng do vũ khí hạt nhân.
Tuy nhiên, âm mưu của Ozymandias bị các anh hùng khác như Nite Owl, Rorschach, Doctor Manhattan phát hiện. Khi chứng kiến hòa bình được lập lại giữa các nước siêu cường, họ đồng ý giữ kín sự thật này, ngoại trừ Rorschach. Là người cho rằng công lý phải hoàn toàn minh bạch và trong sạch, ông ta không chấp nhận hành động lấy mục đích cao cả biện minh cho tội ác khủng khiếp của Ozymandias. Doctor Manhattan chấp nhận giết ông để bảo toàn cho đại cuộc.
Nhưng Manhattan không ngờ rằng Rorschach đã gửi nhật ký bóc trần Ozymandias đến một tòa sạn – nơi sau đó đã đưa sự thật đến công chúng, dẫn đến một cái kết mở trong truyện. Cho đến 34 năm sau, Seven Kavalry nhận được cuốn nhật ký, nhưng lại hiểu lầm lập luận của Rorschach, khiến chúng trở nên cực đoan với các dân tộc thiểu số. Watchmen khởi đầu từ thời điểm này.
Những sự kiện trong đây hầu như đều không đòi hỏi người xem phải có kiến thức đặc thù về truyện tranh. Các thông tin khác sẽ được nhân vật cung cấp. Vì dàn nhân vật trong đây đều là thanh tra, cốt truyện hiển nhiên được dàn trải như một câu đố với nhiều khúc quanh bất ngờ và kết nối bi kịch tiếp nối nhiều đời của riêng nữ cảnh sát Abar. Nhịp điệu chậm rãi nhưng tính bí ẩn tăng dần theo thời gian giúp câu chuyện không bị suy giảm độ thu hút.
Hơn nữa, phim rất thành công trong việc giữ bí mật của nó trước người xem thông qua việc đưa ra nhiều mảnh ghép mà không cung cấp sợi dây liên kết chúng. Diễn xuất đúng điệu nhờ vào một dàn diễn viên điệu nghệ. Hành động không thuộc hàng bom tấn nhưng chỉnh chu. Nhân vật đa diện và phức tạp. Phản diện lại mờ nhạt và chung chung.
Tuy nhiên, series dù tốt đến đâu vẫn gặp phải vấn đề. Watchmen không phải ngoại lệ. Trở ngại lớn nhất của phim, trớ trêu thay, lại nằm ở tính #woke series mang lại. Về mặt ý nghĩa, nhằm làm phim thêm thời sự và phức tạp, Watchmen đã nêu lên kha khá mệnh đề xã hội. Bộ phim là điểm hội tụ của chủ nghĩa anh hùng phi chính phủ đối đầu với công lý do chính phủ thực thi, phân biệt chủng tộc trên cơ sở xã hội đến hệ thống quyền lợi, sự lên ngôi của chủ nghĩa da trắng thượng đẳng, cho đến sự mập mờ của quá trình thực thi luật pháp. Tuy nhiên, đến một lúc nào đó, series không thể giữ cân bằng cho tất cả các điều trên, dẫn đến việc chúng đều được quy lại cho vấn đề sắc tộc.
Watchmen nhanh chóng trở thành một series xoáy sâu vào vấn đề sắc tộc luôn sục sôi âm thầm ở Mỹ, thay vì một bộ phim siêu anh hùng. Bộ phim đã khẳng định điều này khi mở màn với thảm kịch sắc tộc nổi tiếng có thật ở xứ cờ hoa – cuộc thảm sát Black Wall Street ở Tulsa (thành phố nơi bộ phim lấy bối cảnh chính) vào năm 1921. Sau đó là cuộc truy lùng của Abar nhằm vào một tổ chức tương tự như KKK.
Series không chỉ đưa ra và thẳng thắn thừa nhận quá khứ đen tối của nước Mỹ, mà còn vẽ ra một xã hội tập hợp những cư dân đa dạng màu da và tư tưởng chính trị cùng nhau chống lại chủ nghĩa phân biệt chủng tộc. Đây là bước đi làm nên ý nghĩa lớn lao cho series Watchmen, làm phim vừa hiện thực vừa lý tưởng. Nhưng đổi lại, nó khiến những ý nghĩa khác dang dở và không đồng nhất. Bên cạnh đó, phân biệt chủng tộc ở đây cũng không phải lúc nào cũng khách quan.
Nhưng điều khó chịu nhất ở đây là việc phim tung hứng yếu tố xã hội và siêu anh hùng không mấy mượt mà. Hầu như các tập đầu đều xoáy mạnh về vấn đề sắc tộc không kém cạnh tuyến truyện chính (đi tìm danh tính và đối phó với Seventh Kavalry). Thế mà cái kết của phim lại đột ngột dừng lại cuộc trò chuyện về chủng tộc để tập trung vào việc cứu thế giới, công việc muôn thuở ở phim siêu anh hùng. Điều an ủi là chúng ta, khán giả Việt, sẽ chỉ cảm nhận được tính thiếu thống nhất ở đây, thay cho câu hỏi liệu Watchmen nghiên về cánh tả hay cảnh hữu như khán giả Mỹ – đối tượng chính của phim.
Nhìn chung, Watchmen đủ điều kiện để trở thành một đứa con tiêu biểu nữa của đài HBO. Và dường như Emmy 2020 đồng ý với nhận định này khi trao đến 11 giải thuộc hạng mục Limited Series cho phim. Bất chấp sự gãy khúc khi phim tiến dần đến cái kết, ý nghĩa lan man, bộ phim vẫn đem đến một câu chuyện phá án, điều tra kết hợp với chủ nghĩa anh hùng đúng điệu dành cho phần đông khán giả. Đối với những ai hâm mộ nguyên tác truyện tranh và các nhân vật trong đó, hãy sẵn sàng cho những phiên bản khác biệt của họ.
Ảnh: IMDb
