Giáp (甲) biến vi điền(田)Ất (乙) biến vi vong (亡)Bính(丙) biến vi tù (囚)Đinh (丁) biến vi vu (于)Mậu (戊) biến vi quả (寡)Kỷ (己) biến vi ân (殷)Canh (庚) biến vi cô (孤)Tân (辛) biến vi toan (酸)Nhâm(壬) biến vi vương (王)Quý (癸) biến vi thiên(天)
Chú : Phép “chiết tự” “Biến tự”, tức là thay đổi số nét của chữ đi để thành 1 chữ khác gần giống tự dạng (như chữ Giáp, chữ Điền), hoặc them bớt bộ thủ trong chữ cho thành chữ khác (như chữ Quý, chữ Thiên), hoặc lấy âm (âm đọc tiếng trung) gần giống để thay thế v.v….Thập Thiên Can chiết tự thi (bài thơ về chiết tự 10 chữ Thiên Can) – Chép theo Ngọc Hạp Chính tông
1. Chữ Giáp
Nhân sinh Giáp tự biến vi ĐiềnPhú quý vinh hoa thực lộc thiênPhụ mẫu huynh đệ tha biệt sởPhu thê nhị đại hậu song toàn
(Dịch Nôm – Ngọc hạp chính tông)
Chữ Giáp có số đất điềnBằng không cũng hưởng lộc tài tự nhiênAnh em nào có cậy trôngTha hương lập nghiệp mà nên cửa nhàVợ chồng thay đổi nhiều lầnTrai thay đổi vợ, gái thay đổi chồngCho hay duyên số ở trờiKhá làm âm đức, phước đành hậu laiSố này tuổi nhỏ tay khôngLớn lên có của, vợ chồng làm ra
2. Chữ ẤtNhân sinh Ất tự biến vi VongGia thất, tiền tài tất thị khôngLục súc tị phiền du vong bạiPhu thê biến cải định nan phùng
(Dịch Nôm – Ngọc hạp chính tông)
Người sinh chữ Ất gian nanLắm khi dào dạt, lắm lần tay khôngNuôi vật, vật cũng tang thươngỞ cùng bầu bạn chẳng phần đặng yênVợ chồng thay đổi lương duyênTrai thay đổi vợ, gái thay đổi chồngSố này sớm cách quê hươngRa ngoài lập nghiệp mới nên cửa nhàCho hay số ở Thiên TàoNgười hiền lận đận, tuổi già nhờ con
3. Chữ Bính
Nhân sinh Bính tự biến vi TùLão thiểu vô an hạn bất chuSở hữu ngoại nhân y hữu địnhThân cư quan quý quá niên trường
(Dịch Nôm – Ngọc hạp chính tông)
Chữ Bính số cũng quạnh hiuNgười sinh chữ ấy trọn đời âu loTuổi nhỏ bịnh hoạn ốm đauLớn tuổi cô quạnh một mình thảm thươngSố này lập nghiệp tha phươngCó chí tu niệm kính tin Phật TrờiNếu mà giữ dạ hiền lươngTuổi già sẽ được lộc tài tự nhiênNhững người có chí thiện nhânCó khi lao khổ có ngày thảnh thơi.
4. Chữ Đinh
Nhân sinh Đinh tự biến vi VuGia thất tiền tài bất định tuTrung vận trùng lai vinh phú đắcThiếu niên lao khổ uổng công phu
(Dịch Nôm – Ngọc hạp chính tông)
Chữ Đinh biến vi chữ DuSố nhỏ bệnh tật ốm đau thường thườngLắm lần tai nạn thảm thươngNhờ có hồng phước Phật Trời chở cheLớn lên thông tuệ khác thườngCó quyền có chức có tài tự nhiênCó chí sáng tác mọi ngànhCó tài có đức cầm quyền điểm binhXét xem qua số nợ duyênTrai đôi ba vợ, gái thì truân chuyênNết na đức hạnh dung hoàNhưng mà cũng chịu vui chiều buồn maiCho hay căn số tự TrờiDuyên đầu lỡ dở hiệp hoà duyên sauCó căn tích thiện tu nhânTuổi già chung hưởng lộc tài ấm no
5. Chữ Mậu
Nhân sinh Mậu tự biến vi QuảPhiêu phất tha phương định thất giaCô độc nhất thân vô phương địnhHành thân phản mại lạc ngâm nga
(Dịch Nôm – Ngọc hạp chính tông)
Chữ Mậu cô quạnh tha phươngLìa nhà xa xứ, lắm lần gian nanAnh em ruột thịt chẳng hoàTha phương bầu bạn chỉ nhờ người dưngGái thì lận đận lương duyênKhi thì vui vẻ khi tan nát lòngĐôi lần mới đặng thành côngTuổi trẻ lao khổ, tuổi già nhờ conTánh hay tích thiện từ hoàTin Trời, tưởng Phật lòng hàng ái thaNhững ai có chí tu nhơnTuy rằng hoạn nạn, phước còn hậu lai
6. Chữ Kỷ
Nhân sinh Kỷ tự biến vi ÂnGia thất tiền mệnh phú vinhGia sự đa tài, sinh hiếu tửHữu thời tấn tới tự phi vân
(Dịch Nôm – Ngọc hạp chính tông)
Chữ Kỷ biến vi chữ ÂnTánh thì mau mắn làm ơn cho ngườiTấm lòng trung trực vẹn bềLàm ơn nên oán, nhiều lần tân toanCủa, con có sẵn tuổi giàTuổi trẻ lao khổ tha phương lập thànhNhiều khi tán tụ như sươngKhi ăn chẳng hết,khi thì tay khôngNợ duyên tan vỡ buồn lòngĐôi lần ly hiệp mới nên gia đìnhKhá nên tích thiện tu thânTuổi già sẽ thấy môn đình sum vinh
7. Chữ Canh
Nhân sinh Canh tự biến vi CôSố ấn công hầu lưu khách địaGia thất lập thân thừa tổ đứcPhước tài tái tận mãn vinh hoa
(Dịch Nôm – Ngọc hạp chính tông)
Nhân sinh Canh tự biến vi CôSố ấn công hầu nên danh phậnBằng không thì cũng lắm nghề khéo thayVợ chồng cách trở sơn xuyênĐôi lần ly hiệp mới nên cửa nhàGái thì hiu quạnh muộn màngBằng không thì cũng đôi lần mới nênSố này tu niệm thì hayHậu lai sẽ hưởng phước dày lộc caoCó đâu thiên vị người nàoSố cao thì hưởng lộc tài tự nhiên8. Chữ TânNhân sinh Tân tự biến vi TanTánh khí hiền lương lập nghiệp nanPhu phụ nhất tâm lưỡng nhân thúBằng hữu cự tộc tối vinh quang
(Dịch Nôm – Ngọc hạp chính tông)
Chữ Tân biến vi chữ ToanGia đình dời đổi đắng cay muôn vànMột thân tự lập mà nênTha phương lắm độ phong sương hải tầnLương duyên thay đổi đôi lầnTuổi già phú túc miên miên cửu trườngNhững người có chí thiện nhânTrời dành hậu quả hưởng nhờ phước dư
9. Chữ Nhâm
Nhân sinh Nhâm tự biến vi VươngThân thọ mạng trường thiên số chungTị hiềm hung đồ tha biệt sởThân cư quan quý hậu an khương
(Dịch Nôm – Ngọc hạp chính tông)
Chữ Nhâm biến vi chữ VươngThân thì thọ số, mạng thì vinh quangCó lần cách trở gia hươngXứ xa lập nghiệp, vinh quang ai bìSố này nghiệp tổ không nhờThân lưu đất khách lập nên cơ đồTrai thì vợ đôi,vợ baGái thì số cũng đôi lần mới nênKhá nên tích đức thiện nhơnHậu lai sẽ hưởng phước Trời ấm no
10. Chữ Quý
Nhân sinh Quý tự biến vi ThiênTiền hậu phu thê y lộc nhiênChức phận văn chương đa phú quýTrí tuệ vinh hoa hưởng thọ trường
(Dịch Nôm – Ngọc hạp chính tông)
Chữ Quý biến vi chữ ThiênTrai thời chức phận, gái thời chính chuyênSố này cũng có đất điềnGia môn phú túc thọ trường bền lâuVợ chồng hoà thuận đủ điềuKhi ra phong nhã, khi vào hào hoaNếu mà tích thiện, tu thêmNgày sau con cháu miên miên cửu trường
Theo bài thơ này, có khá nhiều câu “ăn theo”, thường là do các thầy giang hồ thuật sĩ dân gian thêm thắt, diễn nôm cho dễ nhớ dễ thuộc, kiểu như “Canh cô – Mậu quả”, “Trai Đinh Nhâm Quý thì tài – gái Đinh Nhâm Quý thì hai lần đò”.
