X-quang là phương pháp chẩn đóan dùng bức xạ điện từ để tạo ảnh xương, răng và những bộ phận khác bên trong cơ thể, giúp bác sĩ có thể dễ dàng thấy được ảnh bên trong cơ thể. Đây là một trong những phương pháp lâu đời nhất của chẩn đoán hình ảnh, không gây đau đớn, có thể giúp bác sĩ chẩn đoán và điều trị, thậm chí trong trường hợp khẩn cấp.
Chẩn đóan bằng X-quang
Chụp X-quang dễ dàng và tiện lợi cho mọi người ở mọi lứa tuổi, thậm chí là cho trẻ nhỏ, X-quang đặc biệt được dùng trong khám ngực, xương, khớp và bụng.
– Xác định có xương bị mẻ không, có trật khớp hay gãy không.
– Xác định mức độ tổn thương và bị thâm nhiễm của xương.
– Chẩn đoán và theo dõi quá trình thoái hoá ví dụ như trong bệnh viêm khớp hoặc bệnh xương mỏng do loãng xương.
– Tìm và điều trị bệnh tắc mạch máu.
– Chẩn đoán nguyên nhân chứng ho lâu ngày hoặc những tổn thương khác ở ngực.
– Kiểm tra vị trí xương sườn gãy đâm vào phổi.
– Đánh giá tổn thương vùng bụng.
-Xác định có tổn thương ở một đoạn đốt sống hoặc đĩa đệm không.
– Kiểm tra chứng vẹo cột sống và một số khuyết tật khác của cột sống.
– Xác định sự mức độ nhiễm trùng của bệnh viêm xoang.
– Xác định những tổn thương của răng như sâu răng, thiếu răng và những bất bình thường khác của răng và hàm.
Chẩn đoán X-quang đóng một vai trò quan trọng trong kiểm tra và chẩn đoán ung thư, trong thực tế X-quang dùng trong chẩn đoán ung thư giúp bác sĩ xác định bạn có bị ung thư phổi hay không, hoặc có thể bạn bị ung thư di căn từ nơi khác đến phổi. Tế bào ung thư cho ảnh rõ nét trên film hơn những tế bào, mô bình thường khác của phổi, ngoài ra X-quang còn được dùng trong chẩn đoán ung thư của những vùng khác như ung thư hệ tiêu hoá, dạ dày, gan, thận, vú…
Chuẩn bị
Nhìn chung bạn nên cởi bỏ quần áo nơi bạn cần chụp, bạn có thể mặc áo choàng cơ thể bạn trong khi chụp, tuỳ thuộc vào vị trí cần chụp, bạn có thể được yêu cầu bỏ nữ trang, mắt kiếng và những vật liệu bằng kim loại khác hay quần áo những vật có thể ảnh hưởng đến chất lựơng của ảnh, bởi vì những vật đó có thể hiện lên ảnh.
Có thể bạn sẻ được bác sĩ yêu cầu mang một tấm chì nhằm bảo vệ bộ phận sinh dục của bạn bởi vì khi chiếu X-quang với liều cao có thể làm tổn thương trứng hoặc tinh trùng, còn nuế bạn chỉ cần chiếu với liều thấp bạn cũng nên đeo nó.
Với liều cao, tia bức xạ có thể gây nguy hiểm cho thai nhi vì vậy bạn phải báo với bác sĩ nếu như bạn có thai, bác sĩ sẽ đề nghị sẽ sử dụng ảnh truớc khi bạn có thai nếu có, hoặc nếu thật sự cần ảnh chụp lúc đó bạn cần mang tấm chì bảo vệ cho thai nhi nhằm giảm thiểu nguy cơ ảnh hưởng xấu đến thai nhi.
Trước khi chụp tia X bạn có thể phải uống một ít chất lỏng gọi là chất cản quang hay chất nhuộm, chất cản quang đó có thể là bari hoặc iot, nhằm làm nổi rõ những phần cần quan sát trên film, có nhiều cách để đưa chất cản quang vào cơ thể bạn, có thể bạn phải uống hoặc được tiêm.., nhờ có chất cản quang này mà những mạch máu những bộ phận của hệ tiêu hoá mới có thể quan sát rõ trên film.
Nếu như bạn được yêu cầu tiêm chất cản quang mà trong những lần chụp mạch trước bạn cũng đã từng được tiêm thì bạn nên báo với bác sĩ.
Máy X-quang
Một máy X-quang để phát ra được chùm tia X cần dùng một ống dẫn tia X được điều chỉnh tới vị trí trên cơ thể bạn cần chụp, khi tia x được phát ra ở một liều thích hợp nó sẽ đi xuyên qua cơ thể của bạn, và được ghi nhận trên film hay một tấm thu nhận ảnh đặc biêt ( như tấm film kỹ thuật số chẳng hạn).
Khi tia X đi qua cơ thể của bạn những bộ phận khác nhau sẽ có độ hấp thụ tia X khác nhau, ví dụ như xương có mật độ cao vì thế hấp thụ tia X tốt hơn, còn những mô mềm như da, mỡ, cơ hoặc nội tạng thì hầu như tia X xuyên qua hoàn toàn, kết qủa thu được trên film là xương thì có màu trắng, còn những mô khác thì có những mức độ xám khác nhau, những bộ phận có không khí như phổi thì có màu tối.
Kết quả
Tia X sau khi chụp được thu nhận trên film thường hoặc film kỹ thuật số, những film này có thể xem trong vòng vài phút, người kỹ thuật viên sau khi rửa film hoặc xử lý ảnh sẽ gởi cho bác sĩ của bạn, sau đó bạn sẽ đựơc giải thích về tình trạng của mình, trong trường hợp cấp cưú kết quả chụp x-quang của bạn sẽ được chuyển đến ngay cho bác sĩ của bạn trong vài phút
Máy X-quang mới có khả năng chụp những đối tượng rất nhỏ
