Biểu đồ nến Nhật (Candlestick), biểu đồ hình nến hay mô hình nến là phương pháp phân tích kỹ thuật được sử dụng khá phổ biến. Sử dụng biểu đồ nến giúp nhà đầu tư đánh giá hướng đi của thị trường.
Biểu đồ nến được người Nhật phát minh và sử dụng từ những năm 1600.
Cấu tạo của một cây nến
Trên một biểu đồ nến sẽ có rất nhiều nến, mỗi cây nến được cấu tạo từ các thành phần cơ bản. Hình dưới là hình dạng tiêu biểu của nến tăng (màu xanh) và nến giảm (màu đỏ):
Lưu ý: Một cây nến không nhất thiết phải có đầy đủ thành phần như ảnh.
Thân nến là thành phần lớn nhất được tô màu biểu trưng cho sự tăng giảm của giá, bóng nến là 2 que nhỏ nằm ở trên và dưới thân nến.
Đỉnh mỗi bóng nến tương ứng với giá cao nhất (High) và thấp nhất (Low) trong một phiên giao dịch.
Tương ứng với giá vào giờ mở cửa (Open), giá vào giờ đóng cửa (Close) thể hiện ở 2 đỉnh của thân nến. Với thân nến tăng (màu xanh) thì giá mở cửa nằm ở dưới, giá đóng cửa nằm ở trên (do giá tăng lên). Với thân nến giảm (màu đỏ) thì ngược lại.
Phân tích mô hình nến cụ thể trong giao dịch chứng khoán
Một số tóm lược chính:
- Thân nến càng dài chứng tỏ sức mua/bán càng mạnh. Thân nến dài cho thấy chênh lệch lớn giữa giá mở cửa và đóng cửa. Điều này chứng tỏ phe mua đang áp đảo phe bán, nếu nến xanh hoặc phe bán đang gây áp lực mạnh nếu nến đỏ.
- Thân nến ngắn cho thấy thị trường đang chững lại, cả 2 phe đều đang lưỡng lự chưa quyết định.
- Bóng nến dài chứng tỏ thị trường đang có sự cạnh tranh giữa 2 phe. Cả 2 phe đều mua bán mạnh khiến giá tăng giảm liên tục. Cần quan tâm đến đỉnh của bóng nến (giá cao nhất/thấp nhất) để đánh giá các mức cản (ngưỡng hỗ trợ, ngưỡng kháng cự).
Các mô hình nến cụ thể:
Nến Doji
Trong tiếng Nhật Doji nghĩa là “không thay đổi”, trường hợp này là giá mở cửa và đóng cửa gần như không thay đổi.
Miêu tả: Nến Doji có thân nến nhỏ, gần như không có, bóng nến dài gấp nhiều lần thân nến.
Nến Doji có 3 mô hình thường gặp: Gravestone Joji (bia mộ), Dragonfly Doji (chuồn chuồn), Long legged Doji (chân dài).
Gravestone Doji
Miêu tả: Doji hình bia mộ với thân nến nhỏ, bóng nến trên dài và không có bóng nến dưới. Nến này chủ yếu xuất hiện ở đỉnh của xu hướng tăng giá.
Ý nghĩa: thị trường gần như đóng băng, rất ít giao dịch. Giá mở cửa, giá đóng cửa và giá thấp nhất gần như bằng nhau.
Phân tích: Gravestone doji xuất hiện cho thấy lực bán đã tăng đáng kể. Tuy nhiên nhà đầu tư vẫn phải chờ những tín hiệu khác từ thị trường. Nếu cây nến tiếp theo giảm mạnh vượt qua mức kháng cự cho phép tại mức giá đóng cửa của Doji bia mộ, thị trường ngay lập tức sẽ đảo chiều. Đây là thời điểm thuận lợi để nhà đầu tư chốt lời và bán cổ phiếu. Nhà đầu tư cũng nên sử dụng kết hợp Gravestone Doji với các chỉ báo thị trường khác để đo lường sự chắc chắn của những tín hiệu bán.
Dragonfly Doji
Miêu tả: Doji hình dạng chuồn chuồn với cánh dang rộng và phần đuôi dài. Thân nến nhỏ, bóng nến dưới dài.
Ý nghĩa: thị trường đóng băng, giá mở cửa, giá đóng cửa và giá cao nhất gần như bằng nhau. Bóng nến dưới dài cho thấy thị trường đang tìm sự cân bằng giữa lực cung và cầu.
Phân tích: Dragonfly Doji cũng là nến báo hiệu thị trường đảo chiều nhưng theo hướng ngược lại với gravestone doji. Dragonfly doji báo hiệu thị trường đảo chiều đi lên. Nhà đầu tư nên bắt đầu mua vào cổ phiếu để kiếm lợi nhuận.
Long Legged Doji
Doji “chân dài” có thân nến mảnh và 2 bóng nến trên và dưới rất dài. Long legged doji cho thấy thị trường đang giằng co mạnh nhưng chưa quyết định được xu hướng, cần phải theo dõi thêm các nến sau.
Nến Spinning Tops
Miêu tả: phần thân nến khá nhỏ (nhưng không nhỏ như Doji), phần bóng nến trên và dưới dài gấp nhiều lần thân nến.
Ý nghĩa: phần bóng nến dài cho thấy có sự biến động giá mạnh trong phiên giao dịch này nhưng giá mở cửa và đóng cửa không chênh lệch nhiều.
Phân tích: phe mua và phe bán cạnh tranh khốc liệt để chiếm lĩnh nhưng kết quả là hòa. Nếu thị trường đang lên mà xuất hiện spinning tops cho thấy người mua đang dừng lại dè chừng và thị trường có thể đảo chiều. Nếu thị trường đang xuống mà xuất hiện spinning tops cho thấy còn ít người bán đang nghỉ ngơi dưỡng sức và có thể có sự đảo chiều. Nếu phe mua hay phe bán buông xuôi ở giai đoạn này sẽ có một sự tăng hay giảm mạnh. Cần theo dõi các nến sau để có cái nhìn chuẩn xác hơn.
Nến Marubozu
Marubo dịch nghĩa từ tiếng Nhật nghĩa là hình khối lớn theo quy tắc. Trong đó Bullish Marubozu là nến tăng (màu xanh) và Bearing Marubozu là nến giảm (màu đỏ).
Miêu tả: phần thân nến lớn, gần như không có bóng nến. Giá mở cửa và giá đóng cửa cũng là giá cao nhất và thấp nhất.
Ý nghĩa: lực mua hay lực bán mạnh áp đảo so với phần còn lại.
Phân tích: nến marubozu xanh thể hiện số lượng người mua áp đảo (bullish) dẫn để đẩy giá lên cao. Ngược lại, nếu marubozu đỏ thể hiện số lượng người bán áp đảo (bearish), giá thị trường phải xuống liên tục. Nến marubozu đánh dấu cho xu hướng đi lên hay xuống của thị trường.
Nến Hammer và Hanging Man
Hammer (cây búa) và Hanging Man (người treo cổ) là 2 mẫu nến báo hiệu xuất hiện ở 2 vị trí trái ngược nhau.
Miêu tả: nếu có phần bóng dưới dài ít nhất gấp đôi cơ thể, bóng trên có thể không có hoặc rất ngắn. Nến Hammer và Hanging Man có hình dáng giống hệt nhau, và phân biệt bằng vị trí xuất hiện của nó. Nếu cây búa (Hammer) cắm dưới đất thì người treo cổ (Hanging Man) phải treo ở trên trần nhà.
Ý nghĩa: giá cao nhất và giá mở cửa (hoặc mở cửa) bằng nhau, chứng tỏ thị trường sắp có sự đổi chiều.
- Hammer: Nến hammer báo hiệu thị trường đã xuống quá đà và đã đến lúc đi lên. Nến hammer xanh nghĩa là giá cao nhất và giá đóng cửa bằng nhau, báo hiệu giá cổ phiếu sẽ tăng mạnh. Nến hammer đỏ nghĩa là giá cao nhất và giá mở cửa bằng nhau, báo hiệu sẽ có sự tăng nhẹ.
- Hanging man: Nến hanging man báo hiệu thị trường đã ở đỉnh của một xu hướng lên giá và sẽ có sự đi xuống. Nến hanging man xanh nghĩa là giá cao nhất và giá đóng cửa bằng nhau, báo hiệu giá cổ phiếu sẽ có sự sụt giảm nhẹ. Nến hanging man đỏ nghĩa là giá cao nhất và giá mở cửa bằng nhau, báo hiệu một đợt giảm giá mạnh.
Phân tích:
- Hammer: Khi thị trường đang đi xuống với sự áp đảo của phe bán, người bán liên tục đẩy giá xuống nhưng phe mua đã được hỗ trợ và giữ giá bán không xuống thêm nữa.
- Hanging Man: Phe mua đang áp đảo đẩy giá lên cao liên tục. Nến Hanging Man xuất hiện với bóng nến dài chứng tỏ phe bán dần chiếm ưu thể để đẩy giá xuống. Hãy nhanh chóng bán cổ phiếu để tránh giá xuống sâu thêm nữa.
Nến Inverted Hammer và Shooting Star
Inverted Hammer (búa ngược) xuất hiện ở cùng vị trí với hammer nhưng hình dáng đảo ngược, đầu búa ở dưới và cán búa ở trên. Shooting Star (sao băng) xuất hiện cùng vị trí với Hanging Man nhưng hình dáng đảo ngược.
Miêu tả: nến Inverted Hammer và Shooting Star có phần thân nến ngắn, bóng nến trên dài ít nhất gấp đôi thân nến, bóng nến dưới rất ngắn hoặc không có.
Ý nghĩa: Inverted Hammer và Shooting Star mang tín hiệu đổi chiều của thị trường nhưng không chắn chắn bằng nến Hammer và Hanging Man. Lý do: bóng nến trên dài nhưng giá lại thấp khi đóng cửa chứng tỏ thị trường vẫn còn đang cạnh tranh căng thẳng, cần theo dõi các tín hiệu sau.
Phân tích:
- Inverted Hammer: Thị trường đang có xu hướng xuống và xuất hiện nến Inverted Hammer. Phe mua cố đẩy giá lên cao để trở lại thị trường nhưng phe bán quá đông đã kéo giá đóng cửa xuống thấp hơn giá mở cửa. Ở phiên sau số lượng người bán vẫn áp đảo dẫn đến giá vẫn tiếp tục xuống.
- Shooting Star: Thị trường đang lên, bên mua cố đẩy giá lên cao thêm nữa nhưng gặp sự kháng cự của phe bán dẫn đến giá đóng cửa thấp hơn giá mở cửa. Tuy có dấu hiệu đảo chiều của thị trường nhưng ở phiên sau phe bán đã thành công đẩy giá lên dẫn đến thị trường tiếp tục lên sau vài phiên nữa.
Lưu ý: Trường phái phân tích kỹ thuật theo mô hình nến Nhật chỉ là một trong số các công cụ được sử dụng khi phân tích kỹ thuật để ra các quyết định đầu tư. Các nhà đầu tư nên kết hợp với các phương pháp khác và chiến lược quản lý rủi ro để tránh các tác động tiêu cực tới danh mục đầu tư của mình.
Nguồn: Tổng hợp
Chứng khoán Pinetree miễn phí hoàn toàn phí giao dịch trọn đời và công cụ lãi suất Margin 9%/năm không kèm điều kiện. Đây là mức phí tốt nhất thị trường chứng khoán Việt Nam hiện nay.
