Hình sự, phi hình sự chính là bản chất các mối quan hệ xã hội. Các mối quan hệ phi hình sự gồm có quan hệ dân sự, thương mại, …Vậy hình sự là gì, luật hình sự ở Việt Nam được hiểu như thế nào? Trong bài viết dưới đây, chúng tôi sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về Hình sự là gì?
Hình sự là gì?
Hình sự là việc trừng trị những tội phạm xâm phạm nghiêm trọng đến an ninh quốc gia, trật tự xã hội, luật hình sự được hiểu là tập hợp có hệ thống các quy phạm pháp luật xác định rõ những hành vi nguy hiểm cho xã hội bị coi là tội phạm, đồng thời quy định hình phạt có thể áp dụng đối với người đã thực hiện các tội phạm đó.
Với tư cách là một ngành luật độc lập trong hệ thống pháp luật Việt Nam, luật hình sự có đối tượng điều chỉnh, phương pháp điều chỉnh riêng, đồng thời tuân theo một hệ thống các nguyên tắc riêng biệt và có những nhiệm vụ riêng.
+ Đối tượng điều chỉnh của luật hình sự là quan hệ xã hội phát sinh giữa Nhà nước và người phạm tội khi tội phạm xảy ra. Nhà nước có quyền buộc người phạm tội phải chịu trách nhiệm hình sự (TNHS) về việc thực hiện tội phạm thông qua các hoạt động tố tụng như điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án.
+ Người phạm tội có nghĩa vụ phải chịu TNHS, chịu bị điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án, tuy vậy, họ cũng có quyền yêu cầu Nhà nước truy cứu họ đúng với các quy định của pháp luật, đúng người đúng tội.
+ Phương pháp điều chỉnh của ngành luật hình sự là phương pháp mệnh lệnh- phục tùng. Theo đó, Nhà nước có quyền buộc người phạm tội phải chịu TNHS hoặc các biện pháp cưỡng chế Nhà nước nghiêm khắc nhất, người phạm tội không có cách nào khác ngoài nghĩa vụ tuân thủ.
Vai trò của bộ luật hình sự trong hệ thống pháp luật Việt Nam?
Pháp luật Hình sự là gì? là một trong những công cụ sắc bén, hữu hiệu của Nhà nước với vai trò đấu tranh chống và phòng ngừa tội phạm, góp phần tích cực trong việc bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức.
Đồng thời góp phần duy trì trật tự an toàn xã hội, trật tự quản lý kinh tế, bảo đảm cho mọi người được sống trong một môi trường xã hội và sinh thái an toàn, lành mạnh, mang tính nhân văn cao.
Thông qua biện pháp cưỡng chế Nhà nước nghiêm khắc nhất là hình phạt, luật hình sự đặt mục tiêu răn đe, giáo dục, cảm hoá, cải tạo người phạm tội trở thành người lương thiện; qua đó, bồi dưỡng cho mọi công dân tinh thần, ý thức làm chủ xã hội, ý thức tuân thủ pháp luật, chủ động tham gia phòng ngừa và chống tội phạm.
Pháp luật hình sự đóng vai trò quan trọng trong bỏ những yếu tố gây cản trở cho tiến trình đổi mới và sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh.[1]
Ngoài ra, BLHS Việt Nam còn bảo vệ sự tồn tại, phát triển ổn định của các quan hệ xã hội trước sự xâm hại của tội phạm như trong lời nói đầu của Bộ luật hình sự 1999.
Xem thêm: Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản theo Bộ luật Hình sự
Mục đích cuối cùng của việc sử dụng luật hình sự là công cụ pháp lí hữu hiệu trong đấu tranh chống tội phạm không phải là nhằm trừng trị người phạm tội mà là giáo dục họ, thay đổi ý thức pháp luật của bản thân người phạm tội, giúp họ nhận thức sai lầm và hướng thiện và răn đe, làm gương cho những người khác trong xã hội.
Sự phát triển của Bộ luật hình sự Việt Nam?
Năm 1985, Bộ luật Hình sự (BLHS) Việt Nam đầu tiên và cũng là Bộ luật đầu tiên của chúng ta được ban hành. Khi BLHS này có hiệu lực thi hành thì cũng là lúc sự nghiệp đổi mới bắt đầu.
Đây cũng là Bộ luật đầu tiên và duy nhất quy định tội phạm và hình phạt được xây dựng trên cơ sở kinh tế xã hội của nền kinh tế bao cấp và trên cơ sở thực tiễn của tình hình tội phạm của thời kì đó.
Tuy nhiên bộ luật này lại không phù hợp với chủ trương đổi mới cũng như những đòi hỏi của đổi mới. Phải đến năm 1999, BLHS năm 1999 mới ra đời đánh dấu sự thay đổi tương đối toàn diện của luật hình sự Việt Nam.
Qua thời gian, sự phát triển của nền kinh tế cũng kéo theo nhiều hệ lụy dẫ đến tội phạm ngày càng gia tăng. Chính vì thế, sau 15 năm áp dụng BLHS 1999, nhận thấy những bất cập này mà BLHS 2015 ra đời để hoàn thiện hơn các chế định hình sự phù hợp với tình hình thực tiễn của Việt Nam
Trên đây là tư vấn của chúng tôi nhằm giải đáp thắc mắc Hình sự là gì? để bạn đọc tham khảo
